ÖNSÖZ
Vergi mevzuatı, dinamik yapısı ve sürekli değişen düzenlemeleri ile işletmeler ve meslek mensupları için dikkatle takip edilmesi gereken bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle Kurumlar Vergisi Beyannamesi, işletmelerin mali yükümlülüklerini yerine getirmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Doğru ve eksiksiz bir beyanname hazırlanması, yalnızca vergisel yükümlülüklerin yerine getirilmesini değil, aynı zamanda olası vergi risklerinin de önüne geçilmesini sağlamaktadır.
Bu çalışmada, “100 Soruda Kurumlar Vergisi Beyannamesi” başlığı altında, kurumlar vergisi ile ilgili temel kavramlardan güncel uygulamalara kadar geniş bir perspektifte bilgi sunulmuştur. Soru-cevap formatında hazırlanan bu rehber, özellikle mali müşavirler, muhasebeciler, vergi danışmanları ve kurumlar vergisiyle ilgilenen tüm profesyoneller için pratik bir başvuru kaynağı olmayı amaçlamaktadır.
Amacımız, karmaşık vergi mevzuatını anlaşılır bir şekilde sunarak, meslektaşlarımızın ve ilgililerin doğru bilgiye hızlı bir şekilde ulaşmasını sağlamaktır. Bu rehberin, kurumlar vergisi süreçlerini daha etkin yönetmenize yardımcı olacağını umuyoruz.
Çalışmanın meslektaşlarımıza ve tüm ilgililere faydalı olması dileğiyle…
Saygılarımızla,
Ramazan KÖK
Yeminli Mali Müşavir
1. Kurumlar vergisi nedir ve kimler bu verginin mükellefidir?
KVK Madde 1 ve 2 uyarınca, kurumlar vergisi tüzel kişiliğe sahip işletmelerin kazançları üzerinden alınan bir gelir vergisidir.
Kurumlar vergisinin mükellefleri şunlardır:
- Sermaye şirketleri (A.Ş., Ltd. Şti., Kollektif ve Komandit Şirketler)
- Kooperatifler
- İktisadi kamu kuruluşları
- Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler
- İş ortaklıkları
Bu kurumların Türkiye’de elde ettiği kazançlar, belirlenen oranlarda kurumlar vergisine tabidir.
2. Kurumlar vergisi oranı kaçtır?
KVK Madde 32 gereği, kurumlar vergisi oranı normalde %25 olarak uygulanmaktadır. Ancak, belirli sektörlerde veya özel durumlarda farklı oranlar geçerli olabilir.
Örneğin:
- Finans ve bankacılık sektöründe kurumlar vergisi oranı %30’a kadar çıkabilmektedir.
- Teknoloji Geliştirme Bölgeleri ve Ar-Ge Merkezleri gibi bazı teşvikli alanlarda kazançlar istisna tutulabilir.
Her yıl Bütçe Kanunu ile belirlenen oranlar değişebilir.
3. Kurumlar vergisinin matrahı nasıl hesaplanır?
Kurumlar vergisi matrahı, KVK Madde 6 uyarınca şu şekilde hesaplanır:
Ticari bilanço kârı
- Vergiden istisna edilen kazançlar
- Kanunen kabul edilmeyen giderler
- Geçmiş yıl zararlarının mahsubu
= Vergi matrahı
Matrah üzerinden geçerli kurumlar vergisi oranı uygulanarak ödenecek vergi hesaplanır.
4. Kurumlar vergisinde hangi gelirler vergilendirilir?
KVK Madde 6 ve 7 kapsamında, aşağıdaki kazançlar kurumlar vergisine tabidir:
- Ticari kazançlar (mal ve hizmet satışlarından elde edilen kazançlar)
- Faiz ve temettü gelirleri
- Gayrimenkul kira gelirleri
- Şirketlerin iştirak kazançları (yurt içi ve yurt dışı iştiraklerden elde edilen gelirler)
- Döviz kuru kazançları
İstisna ve muafiyetler hariç olmak üzere, kurumlar vergisine tabi olan tüm gelirler vergi hesaplamasında dikkate alınır.
5. Kurumlar vergisinde istisna kazançlar nelerdir?
KVK Madde 5 kapsamında kurum kazancına dahil edilmeyen ve kurumlar vergisinden istisna tutulan bazı gelirler şunlardır:
- İştirak kazançları istisnası (yurt içi şirketlerden elde edilen temettüler)
- Taşınmaz satış kazancı istisnası (15 Temmuz 2023 sonrası satışlarda; taşınmazın iktisap tarihi bu tarihten önce ise % 25, sonra ise istisna uygulanmamaktadır.)
- Teknoloji geliştirme bölgelerindeki yazılım ve Ar-Ge kazançları
- Serbest bölge kazançları
- Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı gemilerin işletilmesinden doğan kazançlar
Bu istisnalar, belirli koşullar sağlandığında vergi avantajı sağlamaktadır.
6. Kurumlar vergisi beyannamesi ne zaman ve nasıl verilir?
KVK Madde 14 ve VUK uyarınca, kurumlar vergisi beyannamesi her yıl Nisan ayının 1’i ile 30’u arasında verilir.
Beyanname verme süreci:
- Gelir ve giderlerin hesaplanması, vergi matrahının belirlenmesi
- Elektronik beyanname sistemi (e-Beyanname) üzerinden beyan edilmesi
- Nisan ayının sonuna kadar tahakkuk eden verginin ödenmesi
Eksik veya hatalı beyan verilmesi durumunda vergi ziyaı cezası uygulanabilir.
7. Geçici vergi nedir ve nasıl hesaplanır?
Geçici vergi, kurumlar vergisinin yıllık beyanname dönemine kadar üçer aylık dönemlerde peşin ödenmesi anlamına gelir.
KVK Madde 32 ve Geçici Vergi Tebliğleri uyarınca:
- Ocak-Mart dönemi → 17 Mayıs’a kadar
- Nisan-Haziran dönemi → 17 Ağustos’a kadar
- Temmuz-Eylül dönemi → 17 Kasım’a kadar
- Ekim-Aralık dönemi → 17 Şubat’a kadar beyan edilir ve ödenir.
Geçici vergi oranı, cari yıl için geçerli kurumlar vergisi oranı ile aynıdır.
8. Kurumlar vergisinde zarar mahsubu nasıl yapılır?
KVK Madde 9 gereği, geçmiş yıllara ait zararlar, 5 yıl boyunca kurum kazancından indirilebilir.
Ancak zarar mahsubu için şu şartlar aranır:
- Her yıl beyan edilen zararlar için ayrı ayrı kayıt tutulmalıdır.
- Zarar, izleyen beş yılda kazançtan mahsup edilebilir.
- Devir ve birleşme durumlarında zarar mahsubu sınırlamalara tabidir.
9. Kurumlar vergisinde indirim konusu yapılabilecek giderler nelerdir?
KVK Madde 8 ve VUK Madde 40 kapsamında gider olarak kabul edilen harcamalar şunlardır:
- Personel maaş ve SGK ödemeleri
- İş yeri kira giderleri
- Faaliyetle ilgili mal ve hizmet alımları
- İşletme ile doğrudan ilgili seyahat, konaklama ve temsil giderleri
- Ar-Ge harcamaları ve eğitim giderleri
Ancak, kanunen kabul edilmeyen giderler (KKEG) kapsamındaki harcamalar vergi matrahından indirilemez.
10. Kurumlar vergisinde kanunen kabul edilmeyen giderler (KKEG) nelerdir?
KVK Madde 11 ve VUK Madde 41 kapsamında, kurum kazancından indirim yapılamayan giderler şunlardır:
- Vergi cezaları ve gecikme faizleri
- Örtülü kazanç dağıtımı yoluyla yapılan giderler
- Örtülü sermaye üzerinden ödenen faizler
- Sosyal amaçlı bağış ve yardımlar (belirli istisnalar hariç)
- Özel giderler (şirket sahibinin şahsi harcamaları)
Bu giderler vergi matrahından düşülemez ve kurumlar vergisine tabi tutulur.
11. Örtülü sermaye nedir? Vergilendirme açısından önemi nedir?
KVK Madde 12 gereğince, şirket ortakları veya ortaklarla ilişkili kişilerden sağlanan borçların, şirketin öz sermayesinin üç katını aşan kısmı, örtülü sermaye sayılır.
Vergisel sonuçları:
- Örtülü sermaye üzerinden ödenen faizler ve kur farkları gider olarak kabul edilmez.
- Örtülü sermaye kullanan işletmeler KDV ve stopaj açısından ek maliyetlerle karşılaşabilir.
- Vergi incelemelerinde örtülü sermaye tespit edilirse cezai işlem uygulanabilir.
12. Örtülü kazanç dağıtımı nedir?
KVK Madde 13 gereğince, şirketin ortaklarına veya ilişkili kişilere emsallerine uygun olmayan fiyatlarla mal satışı, hizmet bedelleri veya borç verme işlemleri örtülü kazanç dağıtımı olarak kabul edilir.
Örnekler:
- Şirketin ortaklarına piyasa fiyatının çok altında mal satması
- Ortaklara veya yakınlarına bedelsiz hizmet sunulması
- Aşırı yüksek yönetim ücreti ödenmesi
Sonuç:
Örtülü kazanç dağıtımı tespit edilirse:
- Gider olarak kabul edilmez ve vergi matrahından düşülemez.
- Kar dağıtımı stopajı uygulanır (%10-15 arası).
- Vergi incelemesine tabi tutulabilir ve ceza kesilebilir.
13. Yabancı kurumların Türkiye’deki kazançları nasıl vergilendirilir?
KVK Madde 3 ve 22 kapsamında, Türkiye’de faaliyet gösteren yabancı kurumların Türkiye’deki kazançları sınırlı vergi mükellefiyeti kapsamında vergilendirilir.
Önemli noktalar:
- Türkiye’de daimi temsilcisi bulunan veya şubesi olan yabancı kurumlar, yalnızca Türkiye’de elde ettikleri kazançlar üzerinden kurumlar vergisi öder.
- Türkiye’de iş yeri olmayan yabancı şirketler (örneğin, yalnızca temettü veya faiz geliri elde edenler) belirli stopaj oranlarına tabi tutulur.
14. Şube ile bağlı ortaklık arasındaki farklar nelerdir?
Vergisel farklar:
- Şube: Türkiye’deki kazançlar üzerinden kurumlar vergisine tabi olur ancak ana merkeze aktarılan kazançlardan ayrıca stopaj alınabilir.
- Bağlı ortaklık: Türkiye’de ayrı bir tüzel kişilik olarak kurulduğu için kurumlar vergisi yükümlülüğü tamdır ve kar dağıtımı yapıldığında temettü stopajı uygulanır.
Şube açmak mı, bağlı ortaklık kurmak mı avantajlı olacağı, sektöre ve iş modeline göre değişebilir.
15. İştirak kazançları istisnası nedir?
KVK Madde 5/1-a gereğince, Türkiye’de tam mükellefiyete tabi olan bir şirketin, başka bir tam mükellef şirketten elde ettiği temettü gelirleri kurumlar vergisinden istisnadır.
Örnek:
Bir A.Ş.’nin, başka bir A.Ş.’nin %50 hissesine sahip olduğunu düşünelim. Eğer bu bağlı ortaklık kar payı dağıtırsa, ana şirket bu gelir için kurumlar vergisi ödemez.
İstisna şartları:
- İştirak edilen şirket tam mükellef olmalıdır.
- Kazanç, temettü olarak dağıtılmış olmalıdır.
- Stopaj vergisi açısından özel düzenlemeler geçerli olabilir.
16. Yurt dışı iştirak kazançları istisnası nedir?
KVK Madde 5/1-b gereğince, Türk şirketlerinin yurt dışındaki bağlı ortaklıklarından elde ettiği kar payları belirli şartlar sağlandığında kurumlar vergisinden istisna tutulur.
Şartlar:
- İştirak oranı en az %50 olmalıdır.
- Bağlı ortaklık, en az 1 yıl süreyle elde tutulmuş olmalıdır.
- Yurt dışındaki şirket en az %15 kurumlar vergisi ödüyor olmalıdır.
- Elde edilen kazanç Türkiye’ye getirilmelidir.
Avantaj:
Bu istisna, uluslararası yatırımları teşvik etmek için uygulanır ve vergi avantajı sağlar.
17. Taşınmaz satış kazancı istisnası nedir?
KVK Madde 5/1-e kapsamında, şirketlerin sahip olduğu taşınmazların (arsa, bina, fabrika vb.) satışından elde edilen kazancın (15 Temmuz 2023 sonrası satışlarda; taşınmazın iktisap tarihi bu tarihten önce ise % 25, sonra ise istisna uygulanmamaktadır.)
Şartlar:
- Taşınmaz en az 2 yıl boyunca şirketin aktifinde bulunmalıdır.
- Satıştan elde edilen gelir, 5 yıl süreyle özel bir fonda tutulmalıdır.
- Satış bedeli, satışı izleyen 2 yıl içinde tahsil edilmelidir.
Avantaj:
Bu istisna, gayrimenkul satışı yapan firmalar için ciddi bir vergi avantajı sağlar.
18. Ar-Ge ve yazılım gelirleri vergiden muaf mıdır?
KVK Madde 5/B ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında, teknoloji geliştirme bölgelerinde (Teknoparklar) yürütülen yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde edilen kazançlar kurumlar vergisinden istisnadır.
Şartlar:
- Faaliyetler Teknopark içinde yürütülmelidir.
- Bakanlık tarafından onaylanmış bir Ar-Ge projesi kapsamında olmalıdır.
- İstisna süresi 2028 yılına kadar uzatılmıştır.
19. Serbest bölge kazançları kurumlar vergisinden istisna mıdır?
3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu uyarınca, serbest bölgelerde faaliyet gösteren firmaların üretim faaliyetlerinden elde ettiği kazançlar kurumlar vergisinden istisnadır.
Şartlar:
- Şirketin serbest bölge ruhsatı olmalıdır.
- Üretim faaliyetlerinden elde edilen kazançlar istisnadır.
- Hizmet veya ticaret faaliyetlerinden elde edilen kazançlar istisna kapsamında değildir.
Avantaj:
Serbest bölgelerde faaliyet gösteren üretim firmaları için büyük bir vergi avantajı sağlar.
20. Türk Uluslararası Gemi Sicili (TUGS) avantajları nelerdir?
4490 sayılı Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu kapsamında, TUGS’a kayıtlı gemilerin işletilmesinden ve devrinden doğan kazançlar kurumlar vergisinden istisnadır.
Şartlar:
- Gemi Türk Uluslararası Gemi Sicili’ne kayıtlı olmalıdır.
- Yolcu ve yük taşımacılığı gibi faaliyetlerden elde edilen kazançlar vergiden muaftır.
- Gemi devri ve satışı da istisna kapsamındadır.
Avantaj:
TUGS istisnası, denizcilik sektöründe faaliyet gösteren firmalara önemli bir vergi avantajı sağlamaktadır.
21. Tasfiye edilen şirketlerde kurumlar vergisi nasıl uygulanır?
KVK Madde 17 kapsamında, bir şirketin tasfiye süreci başladığında, tasfiye dönemleri ayrı birer hesap dönemi kabul edilir ve her dönem için kurumlar vergisi beyanı verilmesi gerekir.
Önemli noktalar:
- Tasfiye dönemi boyunca normal faaliyetlerden doğan kazançlar kurumlar vergisine tabidir.
- Tasfiye sonucu oluşan dağıtılabilir tasfiye bakiyesi, hissedarlara dağıtılırsa, kar payı stopajına tabi olabilir.
- Tasfiye süresi 3 yılı aşarsa, uzatma izni alınmalıdır.
Örnek:
Bir A.Ş. tasfiyeye girdiğinde, 2 yıl boyunca varlıklarını satarak borçlarını ödedi. Kalan 1 milyon TL, ortaklara dağıtıldı.
- Şirket, bu süre boyunca kurumlar vergisi beyanlarını vermek zorundadır.
- Dağıtılan kazanç, temettü stopajına tabi olabilir.
22. KDV iadesi kurumlar vergisini nasıl etkiler?
KDV iadesi, kurum kazancını doğrudan etkilemez, çünkü iade edilen KDV, gelir değil, önceden ödenmiş bir verginin geri alınmasıdır. Ancak:
- İadesi alınan KDV, kurum kazancına eklenmez ve vergilendirilmez.
- İade alınamayan KDV, gider olarak yazılabilir ve kurumlar vergisini düşürebilir.
- KDV iadesine konu olan işlemler dikkatle takip edilmelidir, zira vergi incelemelerinde sıkça kontrol edilir.
23. Transfer fiyatlandırması nedir? Hangi işlemler transfer fiyatlandırması kapsamında değerlendirilir?
KVK Madde 13 ve Transfer Fiyatlandırması Tebliği kapsamında, ilişkili kişiler arasında gerçekleştirilen işlemler emsallere uygun fiyatlarla yapılmalıdır.
Transfer fiyatlandırması kapsamındaki işlemler:
- Şirket ortaklarıyla yapılan mal/hizmet alım-satımı
- Grup şirketleri arasındaki borçlanmalar ve faiz oranları
- Şirket ile ortaklarının kiralama işlemleri
Örnek:
Bir A.Ş., bağlı ortaklığına piyasa fiyatının %30 altında ürün satarsa, vergi incelemelerinde bu örtülü kazanç dağıtımı olarak değerlendirilebilir ve ek vergi yükümlülükleri doğabilir.
24. Kur farkları kurumlar vergisi matrahına nasıl yansır?
Vergi Usul Kanunu (VUK) ve KVK hükümlerine göre, kur farkları gelir veya gider olarak kaydedilir ve kurumlar vergisi matrahını doğrudan etkiler.
Önemli noktalar:
- Dönem sonunda yabancı para cinsinden alacak ve borçlar, TCMB kuru üzerinden değerlenir.
- Kur farkı gelirleri, kurum kazancına eklenir ve vergilendirilir.
- Kur farkı giderleri, kurum kazancından düşülerek vergi avantajı sağlar.
Örnek:
- Şirket, 1 milyon USD borçlandığında, kur 30 TL ise borç 30 milyon TL’dir.
- Dönem sonunda kur 35 TL’ye çıkarsa, borç 35 milyon TL’ye yükselir ve 5 milyon TL kur farkı gideri doğar.
- Bu kur farkı, kurum kazancından düşülebilir ve vergi avantajı sağlar.
25. Geçmiş yıl zararlarının mahsubu nasıl yapılır?
KVK Madde 9 kapsamında, şirketler geçmiş yıl zararlarını, takip eden 5 yıl içinde kurumlar vergisi matrahından indirebilir.
Şartlar:
- Her yıl zarar mahsubu için ayrı beyanname verilmeli ve zarar kayıtları düzenli tutulmalıdır.
- Süre sınırı: En fazla 5 yıl boyunca zarar mahsup edilebilir.
- Zararın kaynağı belgelenmelidir.
Örnek:
2022’de 3 milyon TL zarar eden bir şirket, 2023’te 5 milyon TL kar elde ettiyse:
- 2023 kurumlar vergisi matrahı: 5M – 3M = 2M TL olur.
- 3 milyon TL zarar, kurumlar vergisini düşürerek avantaj sağlar.
26. Kapsamlı bir yeniden değerleme nasıl yapılır?
VUK Geçici Madde 32 kapsamında, şirketler aktiflerinde bulunan taşınmazları ve amortismana tabi iktisadi kıymetleri yeniden değerleyebilir.
Avantajları:
- Şirket varlıklarının defter değeri güncellenir ve finansal tablolar gerçeğe daha uygun hale gelir.
- Yeniden değerleme sonucu oluşan değer artışı, vergisel avantaj sağlayabilir.
- Yeniden değerleme yapılmazsa, enflasyon nedeniyle defter değeri düşük kalan varlıkların satışı durumunda yüksek vergi doğabilir.
27. Yurtdışındaki zararlar Türkiye’de kurumlar vergisinden düşülebilir mi?
KVK Madde 9/2 uyarınca, yurt dışında faaliyet gösteren bağlı ortaklıkların zararları, Türkiye’deki kurum kazancından mahsub edilemez.
İstisna:
- Eğer yurt dışında bir şube varsa ve o ülkede ödenen vergiler Türkiye’de vergi anlaşmaları kapsamında mahsup edilebiliyorsa, bu zararlar Türkiye’de kısmen dikkate alınabilir.
28. Vergi usulsüzlük cezaları gider olarak yazılabilir mi?
VUK Madde 11 gereği, vergi cezaları ve gecikme faizleri gider olarak yazılamaz ve kurumlar vergisi matrahından düşülemez.
Örnek:
- Bir şirket, 50.000 TL usulsüzlük cezası aldıysa, bu maliyet olarak gösterilemez ve gider yazılamaz.
- Ancak, ticari faaliyetle doğrudan ilgili gecikme faizleri gider olarak kaydedilebilir.
29. İhracat kazançlarında vergi avantajları nelerdir?
KVK ve İhracat Destek Kanunları çerçevesinde, ihracat yapan firmalar için bazı vergi avantajları bulunmaktadır:
- İhracat bedelleri KDV istisnasına tabidir (Teslim KDV’den muaf olabilir).
- İhracatçılar için kurumlar vergisi indirimi (2023 itibarıyla %5 vergi indirimi uygulanmaktadır).
- Gümrük vergisi muafiyetleri ve KDV iadesi (İhraç kayıtlı satışlar KDV’den istisnadır).
Örnek:
Bir firma, 10 milyon TL’lik ihracat yaptıysa, KDV ödemesi yapmadan satış gerçekleştirebilir ve KDV iadesi alabilir.
30. Yatırım teşvik belgeli firmalar için vergi avantajları nelerdir?
Yatırım teşvik belgesi alan firmalar, KVK ve Teşvik Mevzuatı gereğince çeşitli vergi avantajlarından yararlanabilir:
- Kurumsal vergi indirimi (Yatırımın türüne göre değişen oranlarda)
- KDV istisnası (Makine ve teçhizat alımlarında)
- Gümrük vergisi muafiyeti
- SGK işveren hissesi desteği
Örnek:
5 milyon TL’lik bir yatırım için teşvik belgesi alınırsa:
- %50 kurumlar vergisi indirimi sağlanabilir.
- KDV ödemeden makine satın alınabilir.
31. Örtülü sermaye nedir? Vergisel sonuçları nelerdir?
KVK Madde 12 kapsamında, şirketlerin ortaklarından veya ilişkili kişilerden emsaline göre düşük faizle borçlanması halinde, bu borç örtülü sermaye olarak kabul edilebilir.
Örtülü sermaye şartları:
- Şirketin, ortaklarından veya ortakla ilişkili kişilerden aldığı borçların, öz sermayesinin 3 katını aşması.
- Piyasa koşullarına uygun faiz uygulanmaması.
Vergisel sonuçları:
- Örtülü sermaye sayılan borçlara ilişkin faiz ve kur farkları gider olarak yazılamaz.
- Vergi incelemesi sonucunda cezalı tarhiyat uygulanabilir.
Örnek:
Bir şirketin öz sermayesi 1 milyon TL ve ortaklarından 4 milyon TL borç almış.
- Borç, öz sermayenin 3 katını aştığı için örtülü sermaye sayılır.
- Bu borca ilişkin faiz giderleri vergi matrahından düşülemez.
32. Örtülü kazanç dağıtımı nedir?
KVK Madde 13 gereği, ilişkili kişilerle emsal bedelin altında veya üstünde yapılan işlemler, örtülü kazanç dağıtımı sayılabilir.
Örtülü kazanç örnekleri:
- Ortaklara piyasa fiyatının altında mal satılması.
- Şirkete ait varlıkların değerinin altında kiraya verilmesi.
- Şirketin, ortaklarına veya yöneticilerine haksız kazanç sağlaması.
Vergisel sonuçları:
- Örtülü kazanç sayılan tutarlar gider olarak yazılamaz.
- Kurumlar vergisi matrahına eklenerek ek vergi doğar.
33. Kâr dağıtımı stopajı nasıl hesaplanır?
KVK Madde 15-16 kapsamında, şirketler dağıttıkları kâr üzerinden stopaj kesmek zorundadır.
Stopaj oranı:
- Gerçek kişilere yapılan kâr dağıtımlarında %10 stopaj uygulanır (2023 yılı itibarıyla).
- Dar mükellef kurumlara yapılan kâr dağıtımlarında ise %15 stopaj uygulanabilir (Çifte vergilendirme anlaşmalarına bağlı olarak değişebilir).
Örnek:
Şirket 1 milyon TL kâr dağıtıyor:
- %10 stopaj uygulanırsa, 100.000 TL vergi kesilir.
- Hissedar net 900.000 TL temettü alır.
34. Geçici vergi nedir ve nasıl hesaplanır?
Geçici vergi, yıllık kurumlar vergisinin peşin ödenen kısmıdır.
- Geçici vergi oranı: %25 (2023 itibarıyla).
- Üçer aylık dönemlerde hesaplanır ve takip eden ikinci ayın 17’sine kadar beyan edilir.
Örnek:
Şirketin Ocak-Mart döneminde 2 milyon TL kazancı varsa:
- %25 geçici vergi: 2M × 0.25 = 500.000 TL ödenir.
- Yıl sonunda hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilir.
35. Gayrimenkul satış kazançları için vergi avantajı var mı?
KVK Madde 5/1-e kapsamında, şirketlerin en az 2 yıl süreyle aktiflerinde bulunan taşınmazları satmaları halinde, kazancın %50’si kurumlar vergisinden istisnadır.
Şartlar:
- Taşınmazın en az 2 yıl şirket aktifinde bulunması.
- Satış bedelinin 2 yıl içinde sermayeye eklenmesi veya banka hesabında tutulması.
Örnek:
Şirket, 2 milyon TL’ye aldığı bir arsayı 5 yıl sonra 5 milyon TL’ye sattı.
- Kazanç: 5M – 2M = 3M TL
- Vergiden istisna olan tutar: 3M × %50 = 1.5M TL
- Sadece 1.5M TL vergiye tabi olur.
36. Bağış ve yardımların vergisel avantajı var mı?
KVK Madde 10 gereği, belirli kuruluşlara yapılan bağış ve yardımlar, belli oranlarda vergi matrahından indirilebilir.
Tamamen indirilebilen bağışlar:
- Eğitim, sağlık, kültür kuruluşlarına yapılan bağışlar.
- Doğal afetler için AFAD’a yapılan bağışlar.
Vergi matrahından indirilebilen bağışlar:
- Genel bağışlar, yıllık kazancın %5’i ile sınırlıdır.
37. Yatırım indirimi uygulaması nasıl işler?
KVK Geçici Madde 69 gereği, yatırım teşvik belgesine sahip şirketler, yatırım harcamalarının belirli bir oranını vergi matrahından indirebilir.
Avantajları:
- Vergi oranı düşer, vergi yükü azalır.
- Yatırım teşvik belgeli harcamalar KDV’den istisna olabilir.
38. Vergi avantajı sağlayan serbest bölgeler nelerdir?
Türkiye’de faaliyet gösteren Serbest Bölgeler (Serbest Bölge Kanunu’na tabi) için bazı vergisel avantajlar sağlanır:
- Serbest bölgede üretilen malların satışından elde edilen kazançlar kurumlar vergisinden istisnadır.
- İhracata yönelik üretim yapan firmalar gelir vergisi stopajı ödemez.
- Gümrük vergisi ve KDV istisnası vardır.
Örnek:
Bir serbest bölgedeki şirket, 10 milyon TL kazanç elde ettiyse, bu kazanç %0 kurumlar vergisi ile vergilendirilir.
39. Serbest meslek kazançları kurumlar vergisine tabi midir?
Hayır. Serbest meslek kazançları, kurumlar vergisi kapsamında değildir. Serbest meslek erbabı, gelir vergisi mükellefidir.
Örnek:
Bir doktor, avukat veya mali müşavir, kurumlar vergisine tabi değildir. Gelir Vergisi Kanunu kapsamında serbest meslek kazancı beyan eder.
40. Vergi incelemesine tabi olan şirketler hangi yükümlülüklere sahiptir?
Vergi incelemeleri, VUK ve KVK kapsamında vergi mükelleflerinin beyanlarının doğruluğunu denetlemek amacıyla yapılır.
Şirketlerin yükümlülükleri:
- Defter ve belgeleri 5 yıl süreyle saklamak.
- Vergi inceleme elemanlarının istediği evrakları sunmak.
- Eksik veya yanlış beyan durumunda ek vergi ve ceza ödemek.
41. Transfer fiyatlandırması nedir?
KVK Madde 13 kapsamında, şirketlerin ilişkili kişilerle yaptığı mal ve hizmet alım-satım işlemlerinde, emsallere uygun fiyat uygulanmaması durumuna transfer fiyatlandırması denir.
Örnek:
Bir şirket, yurt dışındaki grup şirketine piyasa fiyatından düşük bir bedelle mal satarsa, bu işlem transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı olarak değerlendirilebilir.
Vergisel sonuçları:
- Emsal bedel dikkate alınarak vergi matrahı yeniden hesaplanır.
- Vergi idaresi, eksik beyan edilen kazanç üzerinden ceza ve faiz uygular.
42. Transfer fiyatlandırmasında hangi yöntemler kullanılır?
Transfer fiyatlandırmasını belirlerken aşağıdaki yöntemler uygulanır:
- Karşılaştırılabilir fiyat yöntemi – Piyasadaki benzer işlemlerle karşılaştırma yapılır.
- Maliyet artı yöntemi – Maliyete belirli bir kâr eklenerek fiyat belirlenir.
- Yeniden satış fiyatı yöntemi – Satın alma fiyatı ile satış fiyatı arasındaki fark hesaplanır.
- Kar bölüşüm yöntemi – İşlemden elde edilen kâr, taraflar arasında bölüştürülür.
- İşleme dayalı net kâr marjı yöntemi – İşlemin net kârlılığına bakılarak fiyat tespit edilir.
Vergi idaresi, en uygun yöntemi kullanarak transfer fiyatlandırmasını denetler.
43. Kârın yurt dışına transferinde hangi vergiler uygulanır?
Yurt dışına yapılan kâr transferleri stopaja tabidir.
- Türkiye’de mukim olmayan kişilere yapılan kâr payı ödemelerinde stopaj oranı %10’dur (Çifte vergilendirme anlaşmalarına göre değişebilir).
- Türkiye’de faaliyet gösteren yabancı şirketlerin şube kârlarını yurt dışına aktarması durumunda %15 stopaj uygulanır.
Örnek:
Türkiye’de faaliyet gösteren bir yabancı şirket, 1 milyon TL kârını yurt dışına transfer ederse:
- %15 stopaj uygulanır: 1M × 0.15 = 150.000 TL vergi kesilir.
- Net transfer: 850.000 TL
44. Yurt dışı iştirak kazançları vergiden istisna mıdır?
KVK Madde 5/1-b gereği, bazı şartlar altında yurt dışı iştiraklerden elde edilen kazançlar vergiden istisnadır.
İstisna şartları:
- İştirakin en az %50’sine sahip olunmalı.
- İştirak edilen şirket en az 1 yıl boyunca elde tutulmalı.
- Kazanç Türkiye’ye getirilmiş olmalı.
- İştirakin bulunduğu ülkede en az %15 kurumlar vergisi ödenmiş olmalı.
Örnek:
Türkiye’de faaliyet gösteren bir şirket, Almanya’daki iştirakinden 5 milyon TL temettü alırsa:
- Şartları sağlıyorsa, bu kazanç Türkiye’de kurumlar vergisinden istisna edilir.
45. Ar-Ge harcamaları vergi avantajı sağlar mı?
5746 Sayılı Kanun kapsamında, Ar-Ge harcamalarının tamamı kurumlar vergisi matrahından indirilebilir.
Vergisel avantajlar:
- Ar-Ge harcamalarının %100’ü vergi matrahından düşülebilir.
- Ayrıca, harcamaların %50’si gelir vergisi stopaj teşviki olarak kullanılabilir.
- Ar-Ge projelerinde çalışan personelin maaşlarının bir kısmı SGK işveren priminden muaftır.
Örnek:
Bir şirket 1 milyon TL Ar-Ge harcaması yaparsa,
- 1 milyon TL’si doğrudan vergi matrahından düşülür.
- Vergi avantajı sağlanarak ödenecek kurumlar vergisi azalır.
46. Yatırım teşvik belgesine sahip şirketler için kurumlar vergisi oranı değişir mi?
Evet. Yatırım teşvik belgesine sahip şirketler için indirimli kurumlar vergisi uygulanır.
- Bölgesel ve sektörel teşviklere göre kurumlar vergisi oranı %2’ye kadar düşebilir.
- SGK işveren primi, KDV ve gümrük vergisi avantajları da sağlanır.
Örnek:
Bir şirket, teşvik kapsamında 5 milyon TL yatırım yaparsa,
- Bu yatırımın %30’u vergi indirimi olarak kullanılabilir.
47. KDV iadesi hangi durumlarda alınabilir?
Şirketler, bazı işlemler için KDV iadesi talep edebilir.
KDV iadesi alınabilecek durumlar:
- İhracat işlemleri
- Teşvikli yatırımlar
- İndirimli orana tabi teslimler (örneğin, %1 KDV ile satılan mallar)
- Kamu ihaleleri kapsamında yapılan işlerde
Örnek:
Bir ihracatçı şirket 1 milyon TL mal ihraç etti ve 180.000 TL KDV ödedi.
- İhracatta KDV olmadığı için, ödediği 180.000 TL’yi vergi dairesinden geri alabilir.
48. Vergi Usul Kanunu’na göre şirketlerin saklamak zorunda olduğu belgeler nelerdir?
VUK’a göre, şirketler aşağıdaki belgeleri 5 yıl süreyle saklamak zorundadır:
- Defterler (yevmiye, büyük defter, envanter defteri)
- Faturalar, irsaliyeler, fişler, dekontlar
- Banka hesap hareketleri, bordrolar
- Vergi beyannameleri ve ödeme makbuzları
Vergi incelemesi sırasında bu belgeleri sunamayan şirketler, cezai işleme tabi tutulur.
49. Şirketler için amortisman uygulamaları nelerdir?
Amortisman, şirketlerin varlıklarını belirli bir süreye yayarak gider yazmasını sağlar.
Amortisman yöntemleri:
- Normal amortisman – Varlık her yıl eşit paylarla giderleştirilir.
- Azalan bakiyeler yöntemi – İlk yıllarda daha fazla gider yazılır.
- Fevkalade amortisman – Doğal afet veya teknolojik değişim gibi nedenlerle uygulanır.
Örnek:
Şirket 500.000 TL’ye makine alır ve 5 yıl boyunca eşit paylarla amortisman ayırır:
- Her yıl 100.000 TL gider yazılır.
50. Kurumlar vergisi beyanı ne zaman verilir?
- Beyanname verme süresi: Her yıl Nisan ayının 30’una kadar.
- Ödeme süresi: Beyanname verme süresi içinde ödenir.
Örnek:
Bir şirket, 2024 yılına ait kurumlar vergisi beyannamesini 30 Nisan 2025’e kadar vermek zorundadır.
51. Kurumlar vergisi beyannamesinde hangi bilgiler yer almalıdır?
Kurumlar vergisi beyannamesinde, işletmenin gelirleri, giderleri, indirim ve istisnalar, zarar mahsubu, yatırım teşvikleri ve ödenecek vergi hesaplamaları yer alır.
Temel bölümler:
- Şirket bilgileri (adı, vergi numarası, faaliyet alanı)
- Gelir ve gider tablosu
- İstisna kazançlar (örneğin, yurt dışı iştirak kazançları)
- İndirimler (Ar-Ge teşvikleri, bağış ve yardımlar)
- Zarar mahsubu (önceki yıllara ait zararların indirimi)
- Yatırım teşvikleri ve indirimli kurumlar vergisi uygulamaları
- Ödenecek kurumlar vergisi tutarı ve mahsuplar
Örnek:
Bir şirketin 2024 yılı net karı 5 milyon TL, 500.000 TL Ar-Ge indirimi varsa, vergi matrahı 4.5 milyon TL üzerinden hesaplanır.
52. Kurumlar vergisinde zarar mahsubu nasıl yapılır?
KVK Madde 9 gereği, şirketler geçmiş yıl zararlarını 5 yıl boyunca kurum kazancından indirebilir.
Şartlar:
- Zararların her yıl beyanname ekinde gösterilmesi gerekir.
- Beş yıldan daha eski zararlar mahsup edilemez.
- Devir ve birleşme durumlarında zarar mahsubu kısıtlanabilir.
Örnek:
Bir şirket,
- 2021 yılında 2 milyon TL zarar etti.
- 2022 yılında 3 milyon TL kâr etti.
- 2021 yılı zararını 2022 kurum kazancından mahsup edebilir ve vergisini 1 milyon TL üzerinden öder.
53. Devir ve birleşme halinde kurumlar vergisi nasıl uygulanır?
Şirketlerin devri veya birleşmesi halinde, devralınan şirketin zararları, ancak belirli şartlarla mahsup edilebilir.
Şartlar:
- Şirket devralındığı tarihte en az 5 yıldır faaliyette olmalı.
- Devir sonrası en az 5 yıl boyunca aynı faaliyete devam edilmeli.
- Zarar mahsubu ancak devreden şirketin kazançları ile sınırlıdır.
Örnek:
A Şirketi, zarar eden B Şirketini devralırsa, B’nin geçmiş zararlarını şartları sağladığında kendi kârından indirebilir.
54. Şirketlerin bağış ve yardımları vergi matrahından nasıl düşülür?
KVK Madde 10 kapsamında, bazı bağış ve yardımlar beyan edilen kazancın belirli bir yüzdesine kadar indirim olarak kullanılabilir.
İndirime tabi bağış türleri:
- Kızılay ve AFAD’a yapılan bağışlar (tamamı indirilebilir)
- Eğitim ve sağlık kuruluşlarına yapılan bağışlar (%100)
- Genel hayır kurumlarına yapılan bağışlar (kazancın %5’i ile sınırlıdır)
Örnek:
Bir şirket,
- 2024 yılı kazancı 10 milyon TL ise,
- 500.000 TL Kızılay’a bağış yaparsa,
- Bu tutarın tamamını vergi matrahından düşebilir.
55. Örtülü sermaye nedir ve nasıl vergilendirilir?
KVK Madde 12 gereği, şirketlerin ortaklarından veya ortaklarla ilişkili kişilerden sağladığı borçların belli bir kısmı “örtülü sermaye” sayılır.
Örtülü sermaye hesaplaması:
- Özkaynakların 3 katını aşan borçlanmalar örtülü sermaye kabul edilir.
- Örtülü sermayeye isabet eden faiz ve kur farkları gider olarak kabul edilmez.
Örnek:
Bir şirketin özkaynakları 2 milyon TL ise, ortaklarından 7 milyon TL borç almışsa:
- 2M × 3 = 6M TL’ye kadar borçlanabilir.
- 7M – 6M = 1M TL örtülü sermaye kabul edilir.
56. Kurumlar vergisi incelemesinde nelere dikkat edilir?
Vergi incelemelerinde, şirketlerin beyan ettiği kazanç ve giderlerin doğruluğu denetlenir.
İncelenen başlıca konular:
- Transfer fiyatlandırması uygulamaları
- Şüpheli alacak karşılıkları
- Gider yazılan harcamaların doğruluğu
- KDV iadeleri ve indirimleri
- Bağış ve yardımların sınırları içinde olup olmadığı
Örnek:
Vergi müfettişleri, bir şirketin yurt dışı iştirak kazançlarını doğru beyan edip etmediğini kontrol edebilir.
57. Şirketler hangi durumlarda vergi cezası alır?
Şirketler, aşağıdaki durumlarda vergi cezasına tabi olabilir:
- Yanıltıcı veya eksik beyan – Vergi kaybına neden olursa %50 ile %300 arasında vergi ziyaı cezası uygulanır.
- Beyanname vermeme – Zamanında verilmeyen beyannameler için usulsüzlük cezası kesilir.
- Kayıt dışı gelir/gider gösterme – Şirket, kayıt dışı işlem yaptığı tespit edilirse hem vergi hem ceza öder.
Örnek:
Bir şirket, gerçekte 10 milyon TL kâr beyan etmesi gerekirken, 5 milyon TL beyan ederse, eksik ödenen verginin üç katı kadar ceza alabilir.
58. Hangi durumlarda vergi affı veya yapılandırma çıkabilir?
Vergi affı ve yapılandırma, devletin belirli dönemlerde vergi borçlarını yapılandırarak ödeme kolaylığı sağlamasıdır.
Genellikle kapsama giren borçlar:
- Vergi cezaları ve gecikme faizleri
- SGK prim borçları
- Motorlu Taşıtlar Vergisi ve trafik cezaları
Örnek:
2023 yılında çıkan bir yapılandırma kanunu ile, şirketler gecikme faizlerinin silinmesiyle anapara üzerinden taksitli ödeme yapabilmiştir.
59. Kurumlar vergisi istisnaları nelerdir?
KVK Madde 5 kapsamında, bazı kazançlar kurumlar vergisinden istisna edilir:
- İştirak kazançları istisnası
- Yurt dışı iştirak kazançları
- Emisyon primleri (borsada halka arz edilen hisselerden elde edilen kazançlar)
- Teknoloji geliştirme bölgesinde elde edilen kazançlar
- Gayrimenkul satış kazancı istisnası (%50’si vergiden muaf)
Örnek:
Bir şirket, 3 milyon TL’lik bir gayrimenkul satışı yaptıysa:
- 3M × 50% = 1.5M TL’lik kazanç vergiden istisna edilir.
60. Transfer fiyatlandırması nedir ve nasıl uygulanır?
Transfer fiyatlandırması, ilişkili kişiler arasında yapılan işlemlerin piyasa fiyatlarına uygun olup olmadığını denetleyen bir vergisel düzenlemedir (KVK Madde 13).
Esaslar:
- Bağlı şirketler arasında yapılan işlemler (mal/hizmet alım-satımı, kredi verme vb.) emsallere uygun olmalıdır.
- Şirketler, ilişkili kişilerle yaptıkları işlemler için Transfer Fiyatlandırması Raporu hazırlamalıdır.
- Piyasa fiyatından düşük ya da yüksek belirlenen fiyatlar nedeniyle vergi matrahı azaltılmışsa, bu fark vergiye tabi tutulur.
Örnek:
A Şirketi, yurtdışındaki bağlı kuruluşuna piyasa fiyatı 100 TL olan bir ürünü 50 TL’ye satarsa, fark olan 50 TL vergi matrahına eklenir ve ek vergi doğar.
61. Şirketlerin Ar-Ge teşviklerinden nasıl faydalanır?
5746 sayılı Kanun ve KVK Madde 10 gereği, Ar-Ge harcamalarının %100’ü vergi matrahından düşülebilir.
Şartlar:
- Ar-Ge faaliyetlerinin belirlenmiş Ar-Ge merkezlerinde yapılması gerekir.
- Ar-Ge personelinin SGK primlerinin bir kısmı devlet tarafından karşılanır.
- Ar-Ge projeleri TÜBİTAK ve Sanayi Bakanlığı gibi kurumlar tarafından desteklenebilir.
Örnek:
Bir şirket, 1 milyon TL Ar-Ge harcaması yaparsa, bu tutar kurumlar vergisi matrahından indirilerek 200 bin TL vergi avantajı sağlanabilir.
62. Yatırım teşvik belgesi olan şirketler için kurumlar vergisi avantajları nelerdir?
Yatırım teşvik belgesine sahip şirketler vergi indirimi, KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti gibi avantajlardan faydalanır.
Avantajlar:
- Vergi indirimi oranı sektöre ve bölgeye göre değişir.
- İndirime konu yatırıma bağlı kazançlar için indirimli kurumlar vergisi uygulanır.
- SGK işveren prim desteği sağlanır.
Örnek:
Bir şirket, 5. bölge teşvik kapsamında %50 vergi indirimi alıyorsa, 1 milyon TL’lik yatırım kazancı üzerinden yalnızca 100 bin TL vergi öder (normalde 200 bin TL).
63. Kâr dağıtımı nasıl vergilendirilir?
Şirketler, kârlarını ortaklarına dağıttığında stopaj kesintisi yapmak zorundadır.
Oranlar:
- Tam mükellef gerçek kişi ortaklara yapılan kâr payı ödemelerinde %10 stopaj uygulanır.
- Dar mükellef ortaklara yapılan ödemelerde stopaj oranı değişebilir (çifte vergilendirme anlaşmalarına bağlı olarak).
- Şirketin aldığı kâr payları, iştirak kazancı istisnasına tabi olabilir.
Örnek:
Bir şirket ortaklarına 1 milyon TL temettü dağıtırsa, 100 bin TL (1M x %10) vergi kesilir.
64. Şirketlerin borçlanma giderleri vergi matrahından nasıl düşülür?
Şirketler, ticari faaliyetleri için aldıkları kredilere ait faiz ve kur farklarını gider olarak yazabilir.
Şartlar:
- Borçlanmanın şirketin ticari faaliyetleriyle ilgili olması gerekir.
- Örtülü sermaye sayılan borçlar için faiz gideri kabul edilmez.
- Dövizli kredilerde kur farkı gider olarak yazılabilir.
Örnek:
Bir şirket, banka kredisi ile 5 milyon TL yatırım yapmış ve 500 bin TL faiz ödemişse, bu faiz kurum kazancından düşülebilir.
65. Örtülü sermaye nedir ve nasıl vergilendirilir?
Örtülü sermaye, şirket ortaklarından veya ilişkili kişilerden sağlanan borçların, şirketin öz sermayesinin üç katını aşması durumudur (KVK Madde 12).
Önemli noktalar:
- Örtülü sermaye sayılan borçlar için ödenen faiz ve kur farkları gider olarak kabul edilmez.
- Bu borçlanmalar üzerinden yapılan faiz ödemeleri kâr dağıtımı sayılarak stopaja tabi tutulur.
Örnek:
Bir şirketin öz sermayesi 1 milyon TL iken, ilişkili kişilerden 4 milyon TL borç alması durumunda, bu borcun 3 milyon TL’yi aşan 1 milyon TL’lik kısmı örtülü sermaye sayılır ve faiz gideri olarak yazılamaz.
66. Örtülü kazanç dağıtımı nedir?
Örtülü kazanç dağıtımı, şirketlerin ortakları veya ilişkili kişilerle piyasa koşullarına aykırı işlemler yaparak matrahı azaltmasıdır (KVK Madde 13).
Örnek durumlar:
- Şirketin, ortaklarına düşük fiyatla mal veya hizmet satması.
- Ortaklardan yüksek fiyatla mal veya hizmet alması.
- Gerçek olmayan veya aşırı yüksek ücret, kira veya komisyon ödemeleri yapması.
Vergilendirme:
- Örtülü kazanç, kâr dağıtımı sayılarak stopaja tabi tutulur.
- Bu giderler kurumlar vergisi matrahından düşülemez.
Örnek:
Bir şirket, piyasa değeri 100 TL olan bir ürünü, ilişkili bir şirkete 50 TL’ye satarsa, aradaki 50 TL fark örtülü kazanç sayılır ve vergiye tabi tutulur.
67. Yurtdışındaki iştirak kazançları kurumlar vergisinden istisna mıdır?
Evet, belirli şartlar sağlanırsa yurtdışı iştirak kazançları kurumlar vergisinden istisnadır (KVK Madde 5/1-b).
Şartlar:
- İştirak edilen şirketin en az %50’sinin tam mükellef bir şirkete ait olması gerekir.
- İştirak kazancının en az %15 oranında vergiye tabi tutulmuş olması gerekir.
- Kazanç, Türkiye’ye transfer edilmelidir.
Örnek:
Bir Türk şirketi, yabancı iştiraki aracılığıyla 1 milyon TL kâr elde edip Türkiye’ye getirirse, eğer yukarıdaki şartları sağlıyorsa, bu kazanç kurumlar vergisinden istisna tutulur.
68. Geçmiş yıl zararları nasıl mahsup edilir?
Şirketler, geçmiş 5 yıla ait zararlarını, cari yıl kazançlarından düşebilir (KVK Madde 9).
Şartlar:
- Zararlar, beş yıldan fazla taşınamaz.
- Mahsup edilecek zararlar, geçmiş yıl beyannamelerinde yer almış olmalıdır.
- Bir şirket devralınırsa, zararların mahsup edilebilmesi için en az 5 yıl süreyle aynı faaliyetin sürdürülmesi gerekir.
Örnek:
Bir şirketin 2022’de 500 bin TL zararı varsa ve 2024’te 800 bin TL kâr ederse, 2024 kazancından 500 bin TL düşülerek yalnızca 300 bin TL üzerinden vergi ödenir.
69. Kurumlar vergisi beyannamesi hangi tarihlerde verilir?
Kurumlar vergisi beyannamesi, her yılın Nisan ayının 1’i ile 30’u arasında verilir (KVK Madde 14).
Önemli tarihler:
- Geçici vergi beyannameleri: Ocak, Nisan, Temmuz, Ekim aylarında verilir.
- Kurumlar vergisi ödeme süresi: Nisan ayı sonuna kadardır.
- Beyanname elektronik ortamda verilmelidir.
Örnek:
Bir şirketin 2023 yılına ait kurumlar vergisi beyannamesini, en geç 30 Nisan 2024’e kadar vermesi gerekmektedir.
70. KDV iadesi alan şirketler kurumlar vergisini nasıl etkiler?
KDV iadesi, kurumlar vergisi matrahını doğrudan etkilemez, ancak muhasebeleştirilme şekli önemlidir.
Temel noktalar:
- İade alınan KDV, gelir yazılırsa vergiye tabi tutulur.
- İade edilen KDV, doğrudan giderle ilişkilendirilmişse, bu gider azaltılmış olur ve dolaylı olarak vergi matrahı artar.
- Örneğin, yatırım teşvik kapsamında alınan KDV iadeleri, istisna kapsamında değerlendirilebilir.
Örnek:
Bir şirket 500.000 TL KDV iadesi aldıysa ve bunu gelir yazdıysa, bu tutar kurumlar vergisi matrahına dahil edilir.
71. Şirketlerin sponsorluk harcamaları gider olarak yazılabilir mi?
Evet, ancak sponsorluk harcamalarının tamamı gider yazılamaz ve belirli kurallar vardır (GVK Madde 89, KVK Madde 10).
Şartlar:
- Kültür ve sanat faaliyetlerine yapılan sponsorluk harcamalarının %100’ü gider olarak kabul edilir.
- Amatör spor kulüplerine yapılan sponsorluk harcamalarının %100’ü, profesyonel spor kulüplerine yapılan harcamaların ise %50’si gider yazılabilir.
Örnek:
Bir şirket amatör spor kulübüne 100.000 TL bağış yaparsa, bu tutarın tamamı gider olarak kabul edilir ve vergiden düşülebilir.
72. Şirketlerin verdiği eğitim bursları gider olarak yazılabilir mi?
Evet, belirli koşullar sağlandığında burs giderleri kurum kazancından indirilebilir (KVK Madde 10).
Şartlar:
- Bursun, vergi muafiyeti tanınan vakıf ve derneklere verilmesi gerekir.
- Öğrencilere doğrudan verilen burslar ancak belirli şartlarla gider olarak kabul edilir.
- Burs ödemeleri belgelendirilmelidir.
Örnek:
Bir şirket, vergi muafiyetine sahip bir vakıf aracılığıyla öğrencilere 50.000 TL burs verirse, bu tutarı gider olarak yazabilir.
73. Çevre koruma harcamaları gider yazılabilir mi?
Evet, çevreyi koruma amacıyla yapılan harcamalar gider olarak dikkate alınabilir (KVK Madde 10).
Şartlar:
- Atık yönetimi, arıtma tesisleri ve geri dönüşüm harcamaları gider olarak kabul edilir.
- Bu harcamaların çevre mevzuatına uygun olması gerekir.
Örnek:
Bir fabrika, atık su arıtma tesisi için 500.000 TL harcama yaparsa, bu tutarı kurumlar vergisi matrahından düşebilir.
74. Bağış ve yardımların tamamı kurum kazancından indirilebilir mi?
Hayır, bağışların sadece belirli kısmı indirilebilir (KVK Madde 10).
Şartlar:
- Vergi muafiyeti olan vakıflara ve kamu yararına çalışan derneklere yapılan bağışlar, kurum kazancının %5’i ile sınırlıdır.
- Eğitim, sağlık ve kültürel amaçlı bağışlar, %100 gider yazılabilir.
Örnek:
Bir şirket, kamu yararına çalışan bir derneğe 1 milyon TL bağış yaparsa, ancak toplam kazancının %5’i kadar olan kısmını vergi matrahından düşebilir.
75. Finansman gider kısıtlaması nedir?
Şirketlerin kullandığı kredilere ait faizlerin belirli bir oranı gider olarak yazılamaz (KVK Madde 11).
Şartlar:
- Öz kaynakları yetersiz olan şirketlerde, finansman giderlerinin %10’u vergiye tabi tutulur.
- Bu düzenleme, şirketlerin aşırı borçlanmasını engellemek için uygulanmaktadır.
Örnek:
Bir şirket 2024 yılında 1 milyon TL kredi faizi ödediyse ve finansman gider kısıtlaması %10 ise, 100.000 TL gider olarak yazılamaz.
76. Yurt dışı kazançlar nasıl vergilendirilir?
Yurt dışında elde edilen kazançların Türkiye’de vergilendirilmesi, çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları ve KVK hükümlerine bağlıdır (KVK Madde 3 ve 5).
Şartlar:
- Tam mükellef şirketler, dünya genelindeki kazançları üzerinden Türkiye’de vergi öder.
- Yurt dışı kazançların Türkiye’ye getirilmesi durumunda bazı istisnalar uygulanabilir.
- Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması olan ülkelerde ödenen vergiler, Türkiye’de hesaplanan vergiden düşülebilir.
Örnek:
Bir Türk şirketi Almanya’da 500.000 TL kazanç elde edip orada %15 vergi ödediyse, Türkiye’de ödeyeceği kurumlar vergisinden bu tutar düşülebilir.
77. Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı nedir?
Şirketlerin, grup içi işlemlerinde fiyatları piyasa koşullarından farklı belirleyerek vergiden kaçınmasını önlemek için uygulanan bir düzenlemedir (KVK Madde 13).
Şartlar:
- Bağlı şirketler arasında yapılan mal ve hizmet satışlarının emsallere uygun fiyatlarla yapılması gerekir.
- Piyasa fiyatından düşük veya yüksek fiyat belirlenirse, bu fark örtülü kazanç olarak değerlendirilir ve vergiye tabi tutulur.
Örnek:
Bir şirket, yurt dışındaki bağlı şirketine piyasa fiyatı 1 milyon TL olan ürünü 500.000 TL’ye satarsa, eksik beyan edilen 500.000 TL vergiye tabi tutulur.
78. Vergi Usul Kanunu’na göre amortisman uygulaması nasıl yapılır?
Amortisman, işletmelerin sabit kıymetlerini belirli sürede gider olarak kaydetmelerini sağlar (VUK Madde 313).
Şartlar:
- Sabit kıymetin en az bir yıl işletmede kullanılması gerekir.
- Faydalı ömür sürelerine göre lineer veya azalan bakiyeler yöntemi uygulanabilir.
- Özel amortisman oranları belirlenmiş varlıklarda bu oranlar dikkate alınır.
Örnek:
Bir şirket, 500.000 TL değerinde bir makine aldı ve faydalı ömrü 5 yıl ise, yıllık 100.000 TL amortisman gideri yazabilir.
79. Serbest bölgelerde faaliyet gösteren şirketlerin vergi avantajları nelerdir?
Serbest bölgelerde faaliyet gösteren şirketler, belirli teşviklerden yararlanabilir (Serbest Bölgeler Kanunu, KVK Madde 5).
Avantajlar:
- Üretici firmalar için kurumlar vergisi istisnası uygulanır.
- Serbest bölgelerde elde edilen kazançların Türkiye’ye getirilmesi durumunda vergi avantajları sağlanır.
- İşçi ücretleri de belirli şartlarla gelir vergisinden muaf olabilir.
Örnek:
Bir serbest bölge firması 100 milyon TL kazanç sağlarsa, üretim faaliyeti yapıyorsa bu kazanç kurumlar vergisinden istisna tutulur.
80. Teknokentlerde faaliyet gösteren şirketlerin vergi avantajları nelerdir?
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’na göre teknokentlerde faaliyet gösteren firmalar bazı vergisel avantajlardan yararlanır (KVK Geçici Madde 20).
Avantajlar:
- Ar-Ge faaliyetlerinden elde edilen kazançlar kurumlar vergisinden muaftır.
- Teknokentlerde çalışan personelin ücretleri gelir vergisinden istisnadır.
- Bu avantajlar 2028 yılına kadar uzatılmıştır.
Örnek:
Bir yazılım firması Teknopark içinde geliştirdiği yazılımdan 10 milyon TL gelir elde ederse, bu gelir kurumlar vergisinden istisnadır.
81. Kurumlar vergisi açısından zarar mahsubu nasıl yapılır?
Şirketler geçmiş yıllarda oluşan zararlarını sonraki yıllarda vergi matrahından düşebilir (KVK Madde 9).
Şartlar:
- Zararlar en fazla 5 yıl süreyle mahsup edilebilir.
- Her yıl zarar mahsubu yapılabilmesi için zararların beyan edilmesi gerekir.
Örnek:
Bir şirket 2022 yılında 1 milyon TL zarar ettiyse, bu zararı 2023, 2024, 2025, 2026 ve 2027 yıllarında kazançlarından mahsup edebilir.
82. Kurumlar vergisinde istisna kazanç türleri nelerdir?
Belirli kazanç türleri kurumlar vergisinden istisna tutulmuştur (KVK Madde 5).
Önemli istisnalar:
- İştirak kazançları istisnası
- Taşınmaz satış kazancı istisnası
- Yurt dışı inşaat ve onarım işleri kazanç istisnası
- Teknokent ve Ar-Ge kazanç istisnası
83. Taşınmaz satış kazancı istisnası nasıl uygulanır?
Şirketlerin en az 2 yıl aktiflerinde tuttukları taşınmazların satışından doğan kazancın %50’si kurumlar vergisinden istisna tutulur (KVK Madde 5/1-e).
Şartlar:
- Taşınmazın en az 2 yıl süreyle işletme aktifinde kayıtlı olması gerekir.
- Elde edilen kazanç özel bir fonda tutulmalı ve 5 yıl boyunca sermayeye eklenmelidir.
- KVK Madde 5/1-e kapsamında, şirketlerin sahip olduğu taşınmazların (arsa, bina, fabrika vb.) satışından elde edilen kazancın (15 Temmuz 2023 sonrası satışlarda; taşınmazın iktisap tarihi bu tarihten önce ise % 25, sonra ise istisna uygulanmamaktadır.)
Örnek:
Bir şirket, 5 milyon TL’ye satın aldığı bir binayı 10 milyon TL’ye sattığında, elde edilen 5 milyon TL kazancın %50’si (2,5 milyon TL) vergiden istisna tutulabilir.
84. Ar-Ge ve tasarım merkezlerinin vergi avantajları nelerdir?
Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde yürütülen projeler için önemli vergi teşvikleri bulunmaktadır (5746 Sayılı Kanun).
Avantajlar:
- Ar-Ge harcamalarının %100’ü vergi matrahından düşülebilir.
- Ar-Ge personelinin ücretleri gelir vergisinden istisna tutulur.
Örnek:
Bir şirket Ar-Ge harcamalarına 2 milyon TL ayırdıysa, bu harcama doğrudan gider olarak yazılabilir ve ek olarak %100 Ar-Ge indirimi uygulanabilir.
85. Kurumlar Vergisinde Önemli Güncellemeler ve Son Değişiklikler
- Dijital hizmet vergisi ve kurumlar vergisine etkileri
- Vergi incelemelerinde dikkat edilmesi gereken hususlar
- Yatırım teşvik belgesi alan şirketlerin vergi avantajları
- Son yasa değişiklikleri ile gelen yeni vergi avantajları
86. Yatırım teşvik belgesi olan şirketler için kurumlar vergisi avantajları nelerdir?
Yatırım teşvik belgesine sahip olan işletmeler, belirli şartları sağladıklarında kurumlar vergisinde çeşitli indirimlerden yararlanabilirler (5520 Sayılı KVK, Yatırım Teşvik Mevzuatı).
Avantajlar:
- Vergi indirimi desteği: Yatırım kapsamında elde edilen kazançlar için belirlenen oranda indirim uygulanır.
- KDV ve gümrük vergisi muafiyeti: Yatırım için alınan makine ve ekipmanlarda KDV ve gümrük vergisi ödenmez.
- Sigorta primi işveren hissesi desteği: Çalışanların SGK primlerinin işveren payı devlet tarafından karşılanabilir.
Örnek:
Bir şirket “Bölgesel Teşvik” kapsamında 10 milyon TL’lik yatırım yaptıysa, %50 vergi indirimi avantajından yararlanarak kurumlar vergisini yarı yarıya düşürebilir.
87. Vergi incelemelerinde şirketler nelere dikkat etmelidir?
Vergi incelemeleri, şirketlerin beyan ettiği gelir ve giderlerin doğruluğunu kontrol etmek için yapılır (VUK Madde 134-140).
Dikkat edilmesi gerekenler:
- Defter ve belgeler eksiksiz ve düzenli tutulmalıdır.
- Şüpheli işlemler ve olağan dışı giderler iyi açıklanmalıdır.
- Örtülü kazanç dağıtımı ve transfer fiyatlandırması konularında dikkatli olunmalıdır.
- Vergi beyannameleri zamanında ve doğru verilmelidir.
Örnek:
Bir şirket yanlış KDV iadesi talep ederse, inceleme sonucunda cezai işlem uygulanabilir.
88. Vergi affı ve yapılandırma kanunları şirketlere nasıl avantaj sağlar?
Vergi affı ve yapılandırma düzenlemeleri, geçmiş dönem borçlarının yapılandırılmasını ve faiz indirimleriyle ödeme kolaylığı sağlar (7326 Sayılı Kanun, 7256 Sayılı Kanun).
Avantajlar:
- Vergi borçlarının faiz ve cezalarının büyük bir kısmı silinebilir.
- Taksitli ödeme imkânı sunulur.
- Matrah artırımı yaparak geçmişe yönelik vergi inceleme riskini ortadan kaldırabilir.
Örnek:
Bir şirket 100.000 TL vergi borcunu yapılandırma ile 36 ay taksitle ödeyebilir ve gecikme faizinden kurtulabilir.
89. Dijital hizmet vergisinin kurumlar vergisine etkisi nedir?
Dijital hizmetlerden elde edilen gelirler üzerinden alınan özel bir vergidir (7194 Sayılı Kanun).
Şartlar:
- Türkiye’de dijital hizmet sunan firmalar için geçerlidir.
- %7,5 oranında dijital hizmet vergisi uygulanır.
- Bu vergi, kurumlar vergisi matrahından düşülemez.
Örnek:
Bir e-ticaret platformu, Türkiye’de 10 milyon TL reklam geliri elde ederse, 750.000 TL dijital hizmet vergisi öder.
90. Türkiye’de faaliyet gösteren yabancı şirketlerin vergilendirme esasları nelerdir?
Türkiye’de faaliyet gösteren yabancı şirketler, kazançlarının Türkiye’de elde edilen kısmı üzerinden kurumlar vergisi öder (KVK Madde 3 ve 6).
Şartlar:
- Tam mükellef olmayan (dar mükellef) şirketler, sadece Türkiye’de elde ettikleri kazançlar için vergi öder.
- Türkiye’de şube veya temsilcilik açan yabancı firmalar, bu faaliyetlerden doğan kazançlar için kurumlar vergisine tabi olur.
Örnek:
Bir yabancı lojistik firması Türkiye’de depo açarak hizmet veriyorsa, buradan elde ettiği kazançlar üzerinden kurumlar vergisi ödemek zorundadır.
91. Yurtdışındaki bağlı ortaklıklardan elde edilen kar payları nasıl vergilendirilir?
Tam mükellef kurumlar, yurtdışındaki iştiraklerinden elde ettikleri kar payları üzerinden Türkiye’de kurumlar vergisi ödemek zorundadır (KVK Madde 5/1-b).
Şartlar:
- İştirak edilen şirketin en az %50 hisseye sahip olması gerekir.
- Kazanç, Türkiye’ye getirildiğinde kurumlar vergisine tabi tutulabilir.
- Çifte vergilendirme anlaşmaları doğrultusunda istisna uygulanabilir.
Örnek:
Bir Türk şirketi Almanya’daki iştirakinden 1 milyon TL kar payı aldıysa, Almanya’da ödenen vergiler Türkiye’de düşülerek vergilendirme yapılır.
92. Kâr dağıtımında stopaj oranları nedir?
Şirketler kâr dağıtırken belirli oranda stopaj yapmak zorundadır (GVK Geçici Madde 67, KVK Madde 15).
Oranlar:
- Tam mükellef kurumlara yapılan kâr dağıtımında stopaj oranı genellikle %0’dır.
- Gerçek kişilere yapılan kâr dağıtımlarında stopaj oranı %10’dur.
- Dar mükellef ortaklara yapılan ödemelerde stopaj oranı çifte vergilendirme anlaşmalarına göre değişebilir.
Örnek:
Bir şirket 1 milyon TL kâr dağıtımı yaparsa, gerçek kişilere dağıtılan tutar için 100.000 TL stopaj kesintisi yapar.
93. Devlet teşvikli yatırımlarda vergi avantajları nelerdir?
Stratejik yatırımlar ve teşvik belgeli projeler, çeşitli vergi avantajlarından faydalanır (Yatırım Teşvik Mevzuatı).
Avantajlar:
- Vergi indirimi (%50-100 oranında değişebilir).
- SGK işveren payı desteği.
- Faiz ve hibe desteği.
Örnek:
Bir firma devlet destekli teknoloji yatırımı yaparsa, kurumlar vergisinde %80’e varan indirim alabilir.
94. KDV iadesinde kurumlar vergisine etkisi nedir?
KDV iadesi, kurumlar vergisi matrahını doğrudan etkilemez, ancak nakit akışına ve finansmana olumlu katkı sağlar (Katma Değer Vergisi Kanunu).
Örnek:
Bir ihracatçı firma KDV iadesi aldığında, bu tutar kurumlar vergisine tabi olmayan bir gelir olarak değerlendirilir.
95. Finansman gider kısıtlaması nasıl uygulanır?
Finansman giderleri belirli oranlarda kurum kazancından indirilebilir (KVK Madde 11).
Şartlar:
- Öz sermayenin %50’sini aşan borçlanmalarda finansman giderlerinin %10’u gider olarak kabul edilmez.
- Yatırımlara yönelik kredi faizleri istisna kapsamına alınabilir.
96. Vergi cezalarına karşı itiraz süreçleri nelerdir?
Vergi daireleri tarafından kesilen cezalar için belirli itiraz süreçleri vardır (VUK Madde 376).
Süreç:
- Vergi mahkemesine dava açmak.
- Uzlaşma talebinde bulunmak.
- Vergi dairesiyle ceza indirimi için görüşmek.
97. Yabancı sermayeli şirketlerin vergi yükümlülükleri nelerdir?
- Türkiye’de faaliyet gösteren yabancı sermayeli şirketler, Türk firmaları ile aynı vergi yükümlülüklerine sahiptir.
98. 2024-2025 Yıllarında Kurumlar Vergisi ile İlgili Önemli Güncellemeler Nelerdir?
2024 ve 2025 yıllarında yürürlüğe giren veya gelmesi beklenen bazı önemli vergi değişiklikleri bulunmaktadır:
- Kurumlar Vergisi Oranı Artışı:
- Bazı sektörler için kurumlar vergisi oranında artış öngörülmektedir.
- Örneğin, finans sektöründe kurumlar vergisi oranının %25’e çıkarılması planlanmaktadır.
- Matrah Artırımı ve Vergi Yapılandırması:
- Yeni bir matrah artırımı düzenlemesi ile 2018-2023 yılları için matrah artırımı yapılabileceği ve geçmiş dönem vergi incelemelerinden muafiyet sağlanacağı düşünülmektedir.
- Transfer Fiyatlandırması Denetimlerinin Artırılması:
- Çok uluslu şirketler ve yurtdışı bağlantılı işlemler için daha sıkı incelemeler planlanmaktadır.
- Yatırım Teşvik Mevzuatında Güncellemeler:
- Bölgesel teşvik sisteminde yeni düzenlemeler ve dijital yatırımlar için özel vergi avantajları getirilmesi beklenmektedir.
- E-Fatura ve E-Defter Zorunluluğu:
- Daha fazla sektör için e-fatura ve e-defter kullanımı zorunlu hale getirilecektir.
Örnek:
2024 yılında yapılan değişiklikle, arge yatırımlarına yönelik kurumlar vergisi istisnalarının süresi 2026’ya kadar uzatıldı.
99. En Sık Yapılan Vergi Hataları ve Şirketlerin Dikkat Etmesi Gereken Konular Nelerdir?
Şirketler vergi süreçlerinde bazı yaygın hatalar yapmaktadır. Bu hatalar vergi cezalarına ve mali kayıplara yol açabilir.
🔹 Yanlış Beyanname Verilmesi:
- Gelir ve giderlerin eksik veya hatalı beyan edilmesi, vergi incelemesine neden olabilir.
- Örnek: KDV beyannamesinde yanlış oran kullanılması.
🔹 Örtülü Kazanç Dağıtımı:
- Şirket ortaklarına yapılan faizsiz borç verme işlemleri veya piyasa rayicinin altında yapılan satışlar, örtülü kazanç dağıtımı olarak değerlendirilir.
- Örnek: Bir şirketin ortağına piyasa fiyatının çok altında mal satması.
🔹 Geçmiş Yıl Zararlarının Yanlış Mahsup Edilmesi:
- Vergi matrahı belirlenirken geçmiş yıl zararlarının yasal süreyi aşarak mahsup edilmesi hata yaratabilir.
- Örnek: 2017 yılı zararının 2024 yılında mahsup edilmeye çalışılması.
🔹 SGK ve Stopaj Ödemelerinde Hata Yapılması:
- Çalışanlara yapılan ödemelerde eksik stopaj kesintisi yapılması ceza riski doğurur.
- Örnek: Serbest meslek makbuzu stopajının eksik hesaplanması.
🔹 E-Fatura ve E-Defter Hataları:
- Yanlış tarihli veya hatalı KDV hesaplanmış e-faturalar cezaya yol açabilir.
- Örnek: Bir müşteriye yanlış tarihte düzenlenmiş bir e-faturanın iptal edilmemesi.
🔹 KDV İadesi Talebinde Eksik Evrak Sunulması:
- KDV iadesi talep ederken tüm belgelerin eksiksiz sunulması gerekir, aksi takdirde iade reddedilebilir.
- Örnek: Yatırım teşvik belgesi kapsamında alınan makine ekipman KDV’sinin yanlış hesaplanması.
100. 100 Soruda Kurumlar Vergisi Rehberinin Kısa Özeti!
Özetle:
🔹 Kurumlar Vergisi Oranı: Genel oran %25’tir, bazı sektörlerde farklılık gösterebilir.
🔹 Vergiden İstisna Kazançlar: İhracat, yatırım teşvikleri ve bazı ar-ge faaliyetleri.
🔹 Kurumlar Vergisi Beyan Süreci: Yıllık olarak beyan edilir ve tahakkuk eden vergi taksitler halinde ödenir.
🔹 Transfer Fiyatlandırması ve Örtülü Kazanç: Grup şirketleri arasındaki işlemler dikkatle yönetilmelidir.
🔹 Vergi Teşvikleri: Yatırım teşvik belgesi olan firmalar vergi indirimi avantajlarından yararlanabilir.
🔹 KDV İadesi ve Vergi Avantajları: Şirketler, belirli şartları sağladığında KDV iadesi alabilir.
🔹 Vergi İncelemeleri ve Cezalar: Vergi denetimleri sırasında defter ve belgeler eksiksiz olmalıdır.
🔹 Son Güncellemeler: 2024-2025 yıllarında yeni vergi düzenlemeleri gündeme gelmiştir.
Sonuç:
Kurumlar vergisi, işletmelerin finansal yönetiminde önemli bir rol oynar. Doğru planlama ve güncel mevzuata uyum, şirketlerin vergi avantajlarından yararlanmasını ve cezai yaptırımlardan kaçınmasını sağlar.
